Historia

15 VIII 1945 r. mocą dekretu Prymasa Polski Kardynała Augusta Hlonda, na Opolszczyźnie została utworzona samodzielna Administracja Apostolska. Szczególną troską pierwszego Administratora Apostolskiego ks. infułata dr. Bolesława Kominka było zapewnienie nowych powołań kapłańskich oraz ich formacja. Trudny okres pierwszych lat powojennych nie pozwala jednak zrealizować zamiaru erygowania własnego seminarium duchownego.

W latach 1945-1947 kandydaci do kapłaństwa dla Śląska Opolskiego studiowali w Krakowie na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, korzystając z gościnności Seminarium Śląskiego. Już w 1946 r. Ks. Administrator B. Kominek polecił trzech alumnów na pierwszy rok studiów. Prócz nich było jeszcze kilku, którzy studia rozpoczęli jeszcze przed wojną. W 1947 r. kleryków opolskich w Krakowie było 15 (5 innych w różnych seminariach za granicą). Stałe zwiększanie się ich liczby czyniło kwestię własnego seminarium coraz bardziej naglącą. W 1948 r. władze Seminarium Katowickiego odmówiły (ze względu na dużą ilość własnych kandydatów) przyjęcia dalszych kleryków opolskich i rocznik 1948 (12 kandydatów) był zmuszony zamieszkać u OO. Kapucynów. Nie powiodła się także próba przekazania Seminarium Opolskiemu przez Ks. Kard. Adama Sapiehę dawnego klasztoru kanoników regularnych Św. Augustyna przy kościele Św. Katarzyny. Problemem głównym pozostawał wciąż brak odpowiedniego pomieszczenia. Bezskutecznie starano się o wzniesienie odpowiedniego gmachu w Opolu lub o przekazanie klasztoru ponorbertańskiego w Czarnowąsach.

W 1949 r. udało się wreszcie zaadaptować na potrzeby własnego seminarium zdewastowany gmach przy ulicy Książąt Opolskich w Opolu. 15 VIII 1949 r. ukazał się, wydany przez Administratora Apostolskiego ks. dr. Bolesława Kominka, dekret erygujący Wyższe Seminarium Duchowne Śląska Opolskiego w Opolu. Patronem seminarium został Św. Stanisław Bp i Męczennik. Rektorem zamianowano ks. Jana Tomaszewskiego. 27 IX 1949 r. przyjęto nowy rocznik w liczbie 35 alumnów. Starsze roczniki pozostały w Krakowie. 3 X 1949 r. odbyły się pierwsze zajęcia. 26 X 1949 r. odwiedził Opolskie Seminarium Ks. Prymas Stefan Kardynał Wyszyński. Poświęcenia nowego budynku seminaryjnego dokonał w uroczystość Chrystusa Króla – 30 X 1949 r. – Ordynariusz Katowicki Ks. Bp Stanisław Adamski. Nie bez problemów skompletowano pierwsze grono wykładowców. Składało się ono z 7 osób w większości dojeżdżających z Wrocławia i Katowic.

Ze względu na trudne warunki w Opolu (budynek mógł pomieścić jedynie 50 osób) w 1950 r. podjęto budowę seminarium na miejscu dawnego, zniszczonego klasztoru i szpitala Bożogrobców w Nysie. Nysa posiadała już w przeszłości tradycje seminaryjne. Tu w latach 1575-1662 mieściło się Seminarium Duchowne ówczesnej Diecezji Wrocławskiej.

Pod względem ilości powołań lata 1950-1957 były okresem najbardziej intensywnego rozwoju Opolskiego Seminarium. Kształciło ono również alumnów dla innych diecezji i dla zakonów. Rok akademicki 1950/51, w nowych budynkach seminaryjnych w Nysie, rozpoczęły cztery roczniki (I-IV), w sumie 131 osób. Ściągnięto kleryków z Opola i wszystkich innych ośrodków, przede wszystkim z Krakowa. Warunki lokalowe były nadal trudne. Dla celów dydaktycznych korzystano także z salek katechetycznych parafii Św. Jakuba. 30 X 1950 r. ks. infułat B. Kominek poświęcił odbudowany gmach Seminarium.

W 1952 r. Wyższe Seminarium Duchowne przejęło budynek dawnego Domu Księży Emerytów w Nysie przy ulicy Bramy Grodkowskiej, w którym od 1948 r. mieściło się Niższe Seminarium Duchowne. 29 VI 1952 r. odbyły się pierwsze święcenia kapłańskie wychowanków Opolskiego Seminarium. Ks. Kardynał-Prymas Stefan Wyszyński udzielił prezbiteratu 18 diakonom, którzy rozpoczynali formację w innych seminariach, ostatnie zaś dwa lata studiowali w Nysie. Do tego momentu, w latach 1947-1952, dla Kościoła Opolskiego w różnych ośrodkach wyświęcono 16 księży.

W VII 1953 r. decyzją Wikariusza Kapitulnego ks. prałata Emila Kobierzyckiego alumni V roku zamieszkali ponownie w Opolu, w budynku przy ulicy Książąt Opolskich. Problem rozbicia lokalowego Seminarium ogromnie utrudniał pracę wychowawczą i komplikował rozkład zajęć, zwłaszcza profesorom dojeżdżającym. Najstarszy rocznik musiał jednak pozostać w Opolu (względy lokalowe i potrzeby prokatedry).

Stałym problemem było kompletowanie grona wykładowców. Rozwiązanie 24 IX 1950 r. Seminarium Duchownego Archidiecezji Lwowskiej w Kalwarii Zebrzydowskiej pozwoliło zasilić kadrę dydaktyczną Seminarium Opolskiego. W X 1950 r. liczyła ona 14 profesorów. Istotna zmiana w jej składzie miała miejsce dopiero w latach 1959/61, gdy Ks. Biskup Ordynariusz Franciszek Jop zamianował 13 nowych wykładowców, już wychowanków Seminarium, którzy studia specjalistyczne kończyli w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim.

2 X 1958 r. zmarł ks. Rektor Jan Tomaszewski. 11 X 1958 r. na jego urząd powołany został ks. prałat Kazimierz Gaworski. W ciągu kilku zaledwie lat Opolskie Seminarium potrafiło wyrównać dotkliwy brak duchowieństwa diecezjalnego, m. in. dzięki skróceniu studiów do 5 lat, tj. do 2 lat filozofii i 3 teologii. W 1959 r. ostatecznie zadecydowano o wydłużeniu studium teologii do 4 lat.

Lata sześćdziesiąte postawiły przed Seminarium nowe problemy. Radykalnie zaczęła spadać liczba powołań (roczniki okresu wojny). Dla przykładu – rok akademicki 1962/63 rozpoczęło tylko 114 kleryków. Ze względu na małą liczebność poszczególnych kursów w latach 1969-1970 w Opolu zamieszkały dwa roczniki. Ponadto w roku 1962, po raz pierwszy w dziejach Seminarium, 21 alumnów II i III roku otrzymało powołanie do wojska. W latach następnych stało się to regularną praktyką. Dla Kościoła Opolskiego i samego Seminarium szczególne znaczenie miała dekada lat siedemdziesiątych. 28 VI 1972 r. powstała Diecezja Opolska (bulla „Episcoporum Poloniae coetus”). 27 IX 1971 r. Ks. Biskup F. Jop powołał nowego Rektora Seminarium w osobie ks. prałata Kazimierza Borcza. W roku następnym w Seminarium wprowadzone zostało nowe „Ratio studiorum”. 29 IX 1973 r. po nagłej śmierci ks. K. Borcza (17 VII 1973), funkcję Rektora objął ks. Piotr Ziaja.

W roku 1974 Wyższe Seminarium Duchowne Śląska Opolskiego w Nysie obchodziło 25-lecie swego istnienia. W ciągu tego ćwierćwiecza formację intelektualno-duchową uzyskało w nim 559 kapłanów (na 1023 przyjętych).

Wybór ks. Alfonsa Nossola na Biskupa Opolskiego w roku 1977 przyniósł istotne zmiany także w samym Seminarium Duchownym. Na czele nowej wspólnoty moderatorów stanął 26 IX 1977 r. ks. dr Alojzy Marcol. Nyska uczelnia nawiązała bardzo szeroką współpracę ze szkołami teologicznymi i seminariami w kraju i za granicą (wykłady gościnne). Na stałe do Nysy wrócił z Opola rocznik VI. Rozbudowie uległ gmach główny Seminarium w Nysie.

I Wizyta Ojca Świętego Jana Pawła II w Ojczyźnie w roku 1979 zaowocowała ożywieniem życia religijnego. Między innymi znacznie wzrosła liczba powołań kapłańskich i zakonnych. Na początku lat osiemdziesiątych liczba kleryków w Nysie sięgała 250. 6 II 1983 r. urząd Rektora objął ks. dr Kazimierz Dola. Nowy Rektor, oprócz zadań formacyjno-wychowawczych, podjął także prace konserwatorskie w kościele seminaryjnym pod wezwaniem Świętych Apostołów Piotra i Pawła. W roku 1987 swój jubileusz 130-lecia pobytu i pracy w Nysie obchodziły – od wielu lat pracujące również w Opolskim Seminarium – Siostry Zgromadzenia Św. Karola Boromeusza.

25 III 1992 r. bullą „Totus Tuus Poloniae Populus” Ojciec Święty Jan Paweł II ustanowił Diecezję Gliwicką. Pierwszym jej Biskupem został dotychczasowy Biskup Pomocniczy z Opola – ks. Jan Wieczorek. W dniach 4-6 V 1992 r. odbyła się w Seminarium Wizytacja Apostolska (Bp Toruński Andrzej Suski, O. Cecylian Niezgoda OFMConv, Bp Opolski Alfons Nossol, Bp Gliwicki Jan Wieczorek).

Dnia 12 IX 1994, w powstałym w tym samym roku Uniwersytecie Opolskim, erygowano Wydział Teologiczny. Alumni Nyskiego Seminarium (obu diecezji) zostali studentami Wydziału. Seminarium nowy rok akademicki rozpoczęło także z nowym Rektorem – ks. dr. Joachimem Waloszkiem.

1 I 1995 r. Biskup Gliwicki erygował Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Gliwickiej (dekret z 30 XII 1994 r.). Alumni gliwiccy mieszkają (na mocy odrębnej umowy z Biskupem Opolskim) w budynku WSD Diecezji Opolskiej w Opolu. Podobnie jak klerycy opolscy są studentami Wydziału Teologicznego UO zgodnie z obowiązującymi przepisami kościelnymi i państwowymi. Seminarium Gliwickie ma swego, mianowanego przez Biskupa Gliwickiego, rektora, który równocześnie, po aprobacie Biskupa Opolskiego pełni tę funkcję (rektora lub wicerektora) w Seminarium Opolskim.

20 VI 1997 r., po 47 latach, Seminarium zakończyło swoje funkcjonowanie w Nysie. Biskup Opolski Alfons Nossol dekretem z dnia 15 VIII 1997 r. przeniósł Wyższe Seminarium Duchowne w Nysie do Opola, do nowego gmachu przy ulicy Wojciecha Drzymały. W ten sposób zrealizowany został zamiar podejmowany już przez Ks. Bp. Franciszka Jopa. Sprzyjającą okolicznością do realizacji tych planów stało się utworzenie w Opolu Uniwersytetu z Wydziałem Teologicznym, którego alumni Seminarium są pełnoprawnymi studentami. Zasadniczą racją zmiany siedziby seminarium było jednak pragnienie stworzenia bliższej więzi moderatorów i alumnów Seminarium z biskupem diecezjalnym i kościołem Katedralnym w Opolu. Seminarium ma również pozytywnie wpływać na ewangelizację i integrację środowiska uniwersyteckiego.

Wyższe Seminarium Duchowne w Opolu otrzymało także nową współpatronkę (oprócz Św. Stanisława Bp. i Męczennika) – Św. Jadwigę Śląską. W jej uroczystość, 16 X 1997 r., odbyło się poświęcenie nowych budynków seminaryjnych. 8 maja 2000 r. opolsko-gliwickie Seminarium świętowało swój Jubileusz 50-lecia istnienia i działalności.

30 XI 2011 r. Watykańska Kongregacja ds. Wychowania Katolickiego zatwierdziła statut i erygowała Wyższe Międzydiecezjalne Seminarium Duchowne w Opolu.